تعریف اضافه وزن و چاقی: اگر فرزند شما بیش از ۸۵ درصد وزن مورد انتظار برای قد، سن و جنس خود را دارا است، در دسته اضافه وزن قرار می گیرد. توجه کنید که کودک دارای اضافه وزن، در معرض چاقی در آینده است و اصلا کم اهمیت نیست. اگر وزن او بیش از ۹۵ درصد وزن مورد انتظار برای قد، سن و جنس او است، او کودکی چاق است. مراقب سلامت یا پزشک بر اساس ارزیابی نمودارهای رشد کودک شما به این نتیجه خواهد رسید.

بررسی لازم: مهمترین بررسی در هر کودک دارای مشکل اضافه وزن یا چاقی، بررسی شرح حال و روال تغذیه ای و سپس معاینه فیزیکی است. انجام آزمایشهای کلی یا مخصوص بعد از نظر پزشک خواهد بود.

وجود هر کدام از این علایم در یک کودک چاق می تواند به نفع وجود یک علت مهم برای مشکل باشد:

1. چاق شدن طی دوره زمانی کوتاه و با شتاب
2. وجود سابقه مشکلات تیروئید در خانواده یا خود کودک
3. سردرد
4. دوبینی یا تاری دید
5. ایجاد نوارهای پهن بنفش رنگ در نواحی طرفی ران، شکم و باسن مانند آنچه در خانم های باردار دیده می شود
6. نواحی تیره و زمخت در گردن، زیر بغل یا کشاله ران
7. شکستگیهای استخوانی مکرر

در مراجعه به پزشک، معمولا قند خون ناشتا، وضعیت چربی خون، سطح ویتامین D خون و عملکرد کلیه کودک شما را با آزمایش تست می کند. فشار خون کودک باید اندازه گیری شود. تست های مرحله اول فقط شامل قند خون ناشتا، سطح چربی های خون و تست های کبدی است، سایر آزمایشات بر حسب مورد درخواست خواهد شد.

عوارض ناشی از اضافه وزن و چاقی:

1. ابتلا به دیابت و مقاومت به انسولین
2. بلوغ زودرس و سندرم تخمدان پلی کیستیک در دختران
3. ابتلا به فشارخون بالا و تسریع روند تصلب شرائین
4. افزایش چربی خون
5. کبد چرب و سنگ کیسه صفرا
6. آسم و وقفه های تنفسی حین خواب
7. اشکالات اسکلتی
8. افت تحصیلی، کاهش اعتماد به نفس و بروز افسردگی

والدین گرامی، کودکان جامعه ما به سمت چاقتر شدن میروند. این مایه نگرانیهای جدی آینده درباره سلامتی آنان است. شما نقش مهمی در شکل گیری عادات تغذیه ای و ورزشی کودکان خود دارید. آشپزی یک مادر، الگوی مهمی در خانواده محسوب می گردد.

درمان چاقی کاری سخت و در مواردی غیر ممکن است اما مطالعات نشان می دهند که دقت در موارد زیر می تواند کمک شایانی به پیشگیری از چاقی در کودکان بکند:

1. تغذیه با شیر مادر در ۲ سال اول عمر
2. انتخاب غذاهای کمکی غیر شیرین و بی نمک در دوران شروع تغذیه کمکی
3. عدم اصرار بر خوردن غذاهای جدید و صبوری تا رسیدن به نتیجه لازم
4. به اختیار قرار دادن میزان غذای خورده شده در هر وعده و عدم اجبار به خوردن غذای بیشتر
5. تشویق نکردن بیش از حد کودک به علت زیاد خوردن به جای آن تاکید بر خواص غذای مصرفی
6. کمک به کودک برای درک زمان سیری از راه نخوردن غذا جلوی تلویزیون
7. تشویق به مصرف غذاهای آماده شده در منزل
8. کاهش مصرف غذاهای رستورانی
9. داشتن برنامه منظم خواب
10. حمایت از فعالیتهای ورزشی فرزندان و ایجاد شرایط برای گرایش آنها به افزایش فعالیت فیزیکی
11. کاهش زمان تماشای تلویزیون و استفاده از بازیهای رایانه ای( داکثر ۳ ساعت در شبانه روز)
12. آموزش انتخاب غذای سالم در جمعهای دوستانه
13. صحبت با فرزندان درباره وضعیت وزن و تغذیه آنها
14. تلاش برای ایفاء نقش یک الگوی مثبت تغذیه و فعالیت بدنی در قبال فرزندان
15. تشخیص زود هنگام اضافه وزن و مراجعه به پزشک برای گرفتن راهنمایی های لازم برای پیشگیری از چاقی

منبع :

 Childhood Obesity Tool WHO 2017

نویسنده:

دکتر مینو سعیدی، متخصص کودکان و نوزادان

ویراستار علمی:

دکتر رویا کلیشادی، متخصص کودکان و نوزادان، عضو هیئت علمی گروه کودکان دانشکده پزشکی اصفهان